1)  Juist als er géén schroefje los zit

Geloof jij dat sport- en prestatiepsychologie (S&P-psychologie) iets is voor mensen die een probleem hebben, iets mankeren of het niet helemaal op een rijtje hebben? Nope! Wij werken met mensen die gezond zijn, over het algemeen goed functioneren en die willen leren hoe ze nóg beter kunnen presteren. Het verschil tussen een goede en een geweldige sporter/performer zit ‘m namelijk vaak in het mentale aspect: weten hoe je jezelf kunt oppeppen als je er doorheen zit, in een stressvolle situatie toch de juiste beslissing kunnen nemen of om kunnen gaan met onverwachte situaties.

2)  Bewust gebruiken wat werkt

S&P-psychologie is geen ‘rocket science’. Een aantal vaardigheden of interventies zul je misschien al eens ingezet hebben. Vaak gebeurt dit onbewust. En daar ligt dan ook je schat: om een langere periode goed te kunnen presteren, is het handig dat je bewust nagaat wat voor jou werkt. Denk eens aan je laatste goede wedstrijd of optreden. Wat ging er goed? En vooral: wat was jouw eígen aandeel daarin? Als je weet wat voor je werkt, kun je vaardigheden bewust en consistent inzetten.
Tijdens een training mentale weerbaarheid die ik recent gaf aan politieagenten, visualiseerde een agent met hoogtevrees hoe hij enkele minuten later omhoog zou klimmen in een paal. Vervolgens klom hij in het echt omhoog. Eenmaal weer op de grond was hij verrast; tijdens zijn visualisatie op de grond merkte hij nog hoe z’n benen trilden. Toen hij de paal daadwerkelijk inklom voelde hij geen enkele trilling meer. Hij had de klim in gedachten namelijk al een keer ‘uitgevoerd’. Het was een eureka-moment voor hem dat hij visualisatie zo bewust (en succesvol!) in kon zetten.

3)  Mentale training is óók training

Enige tijd geleden belde een moeder mij of ik met haar tennissende zoon wilde werken aan het leren omgaan met zijn emoties op de baan. De moeder gaf aan dat haar zoon over een paar uur al een wedstrijd had. Ze wilde me zijn telefoonnummer geven en vroeg of ik hem nog even wilde bellen met tips en tricks zodat hij die direct zou kunnen gebruiken in z’n wedstrijd.
Helaas werkt mentale training niet op die manier. Het woord zegt het al; het is training. Geen toverstafje, wonderdrankje of quick fix. Want of het nu gaat om het leren omgaan met tegenslagen, afleidingen of verwachtingen, het gaat om gedragsverandering en dat kost nu eenmaal tijd.

4)  Maak het een ‘hoofdzaak’

‘Hij was er met zijn hoofd niet bij’, ‘Het zit tussen haar oren’ of ‘Ze kan niet met druk omgaan’. Stuk voor stuk belangrijke mentale aspecten. En toch wordt er weinig op geoefend. ‘Geen tijd’, zeggen coaches en docenten vaak. Zou het niet fijn zijn als je harde werken beloond wordt en je kunt pieken op het moment suprême?
Tijd inruimen voor het oefenen van je mentale kracht loont en kan goed gecombineerd worden met andere trainingsmomenten. Ga als coach eens na op welke manier jij je spelers kunt laten oefenen in het omgaan met druk, succes en teleurstelling. Plan als zanger(es) nu eens dat optreden voor familie en vrienden of speel op die uitvoeringsavond, zodat je kunt oefenen in het omgaan met spanning en afleiding. Wacht niet af, creëer zelf je kansen om te oefenen!

“I’ve been in a poor physical shape many times in my career and I’ve had some of my best results. My best performances happened because my mind was in the right place. The mind is definitely stronger than the body.”
– Surfer Kelly Slater

5)  Concreet en in de juiste context

‘Lig ik tijdens een sessie dan op een sofa?’ vroeg een Eredivisiespeler me enkele maanden geleden toen ik over mijn werk vertelde. Hij had het idee dat sporters- liggend op een sofa- urenlang over zichzelf moesten vertellen, waarbij ik dan zou analyseren waar het allemaal was misgegaan in de jeugd. Hoewel we uiteraard aandacht besteden aan zaken uit het verleden die aandacht nodig hebben, ligt de focus tijdens onze begeleidingen vooral op het hier en nu.
Daarnaast vindt begeleiding vaak buiten de vier muren van onze kamer plaats, in een setting (die overeenkomt met de plek) waar een performer of sporter zijn prestaties levert, zodat we de mentale aspecten direct kunnen verwerken in bijvoorbeeld iemands podiumopkomst of penaltyvoorbereiding. Oefenen in de juiste context helpt daarbij!